Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng từng có cảm giác này: hình như mọi người xung quanh cứ gặp may mắn liên tục, còn mình thì cứ lận đận mãi, hết thất bại này đến vấp ngã khác. Cảm giác ấy không phải hiếm gặp – thực ra, nó là một kiểu ảo giác rất phổ biến trong cách chúng ta nhìn nhận cuộc sống. Khi quan sát người khác, ta chỉ thấy thành quả rực rỡ của họ, mà quên đi những gian truân, vất vả họ đã trải qua, hay những cơ hội đã bỏ lỡ, những bài học họ phải trả giá mới có được. Ngược lại, khi soi mình, ta lại thấy rõ từng vết xước, từng cơn đau, từng lần vất vả — còn những gì mình đã làm được thì lại thường bị chính bản thân xem nhẹ. Đó là một trò chơi trốn tìm ngớ ngẩn mà gần như ai cũng mắc phải trong đời.
Cái gọi là “vận may” thật ra xuất phát từ ảo giác này: niềm tin rằng có những người dường như sinh ra đã may mắn, cứ như thể họ đã phá vỡ mọi quy luật xác suất của vũ trụ, rằng họ có được thứ mình không có, và điều đó thật vô lý.
Nhưng sự thật là, trên quãng đường dài của cuộc đời, ai trong chúng ta cũng sẽ gặp cả cơ hội lẫn thử thách, đầy đủ và công bằng theo cách riêng của mỗi người. Có người sinh ra đã ở vạch đích, gặp nhiều thuận lợi từ đầu đời, nhưng rồi về sau lại phải đối mặt với những thử thách khắc nghiệt, tưởng chừng không thể vượt qua. Có người khác lại xuất phát từ con số không, trong hoàn cảnh khó khăn, chật vật, nhưng rồi trên hành trình đời mình, họ tình cờ gặp được những cơ hội quý giá và lật ngược thế cờ. Hoặc đôi khi, vận may thực sự chỉ là… vận may. Ông tôi, trong suốt đời mình, đã lập ra bảy công ty. Ông từng trở thành triệu phú, rồi cũng từng phá sản đến hai lần. Cuối cùng, ông bán công ty cuối cùng với một khoản tiền vừa đủ để về hưu, an hưởng tuổi già ở miền quê Texas yên bình. Vài năm sau, họ tìm thấy mỏ dầu ngay trên mảnh đất ông đang sống. Một đời làm lụng vất vả, dấn thân mạo hiểm, những thành công rực rỡ xen lẫn những thất bại ê chề… và rồi, vào cái khoảnh khắc ông quyết định gác lại tất cả, mỏ dầu xuất hiện.
Đời đúng là một canh bạc khắc nghiệt.
Nhưng sự thật là, chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát phần nào vận may của chính mình. Dù ta không thể tác động trực tiếp vào những cơ hội lớn đến với đời mình (như việc đào trúng mỏ dầu), nhưng ta có thể gián tiếp ảnh hưởng đến số lượng cơ hội xuất hiện, cũng như cách ta nắm bắt, tận dụng chúng. Thực tế, nếu định nghĩa “may mắn” là số lượng những cơ hội tốt và biến cố tích cực xảy đến mà ta không hoàn toàn kiểm soát được, thì những nghiên cứu gần đây cho thấy: đúng là có người may mắn hơn người khác thật, và những người may mắn ấy có một vài điểm chung rất rõ ràng.
Và không, bí quyết không nằm ở móng thỏ hay tránh mèo đen. Người may mắn thường sở hữu những thói quen và cách tư duy đặc biệt, giúp họ tiếp cận nhiều cơ hội và thuận lợi hơn người khác. Bạn hoàn toàn có thể rèn luyện để trở thành người gặp nhiều may mắn hơn, nếu bạn thật sự muốn.
🌻 1. HÃY LÀ MỘT CÁNH BƯỚM XÃ GIAO
Nhà tâm lý học Richard Wiseman là một chuyên gia về chủ đề may mắn – hay đúng hơn là về cách mà chúng ta nhìn nhận may mắn trong đời sống. Trong cuốn sách Yếu Tố May Mắn, Wiseman phát hiện ra rằng yếu tố dự báo chính xác nhất về việc một người có bao nhiêu “cơ hội bất ngờ” trong đời chính là mức độ xã giao và kết nối của họ với mọi người xung quanh. Những người may mắn thường thích giao tiếp, thích kết nối, và cảm thấy thoải mái khi làm điều đó. Khi bước vào những tình huống xã hội mới, người thiếu may mắn thường chỉ nói chuyện với người quen hoặc những ai giống họ, còn người may mắn thì thoải mái bắt chuyện với bất kỳ ai, không phân biệt.
Phần lớn những cơ hội trong đời không phải tự dưng mà rơi xuống từ trên trời. Chúng đến qua những mối quan hệ, những kết nối, và đôi khi là những người lạ ta tình cờ gặp trên đường đời.
Công việc duy nhất tôi từng làm văn phòng là nhờ một người quen mà tôi gặp trong những buổi tối rong ruổi ở Boston năm 2007. Tôi từng được mời thử giọng cho một ban nhạc rock đang chuẩn bị lưu diễn, chỉ vì tình cờ gặp ca sĩ chính của nhóm trong một buổi tiệc mừng Quốc khánh – khi cả hai cùng để ý một cô gái xinh đẹp ở đó. Một blogger gần đây kể rằng anh ngồi làm việc ở quán cà phê, và tình cờ bắt chuyện với một ông lão – người hóa ra là người đã phát minh ra chiếc máy tính lập trình đầu tiên trên thế giới. Họ đã dành cả buổi chiều để trò chuyện cùng nhau.
Trong sách của mình, Wiseman viết:
“Tôi nhận ra rằng việc có mặt đúng lúc, đúng chỗ thực ra là một trạng thái tâm trí… Những người may mắn tăng cơ hội gặp gỡ hay trải nghiệm tình cờ bằng cách tương tác với nhiều người hơn. Và điều này hoàn toàn có lý: cơ hội là một trò chơi của những con số. Càng có nhiều người và góc nhìn khác nhau quanh bạn, thì khả năng những ý tưởng hay và những cơ hội quý giá kết hợp với nhau càng cao.”
Như ông bà xưa vẫn nói: Không phải bạn biết gì, mà là bạn biết ai.
🌻 2. THỈNH THOẢNG HÃY LÀM ĐIỀU GÌ ĐÓ… NGỐC NGHẾCH
Cảm giác “gặp may” thường hay xảy ra với những người dám liều lĩnh, dẫu có phần hơi ngớ ngẩn. Lại quay về với thiên kiến nhận thức của con người: Chúng ta chỉ nhớ đến những thành công vang dội, nhưng lại quên rất nhanh những thất bại câm lặng, nhạt nhẽo.
Ví dụ, nếu bạn đi du lịch cùng anh bạn thân, và anh ta hứng chí ghé vào một quán bar mát mẻ nào đó lúc 5 giờ sáng, để rồi đến trưa anh ta trở về khách sạn, tay ôm hai cô nàng xinh đẹp, miệng huyên thuyên về chuyện tiệc tùng cùng Charlie Sheen suốt buổi sáng — thì rất có thể anh ta không phải là người đặc biệt may mắn hay có “bùa hộ mệnh” gì đâu. Chẳng qua là anh ấy đã lãng phí vô số đêm buồn tẻ, lê la ở mấy chỗ vô vị, và lần này thì… trúng mánh.
Sự tự phát, ngẫu hứng sẽ mở ra nhiều cơ hội và những chuyến phiêu lưu bất ngờ hơn cho bạn. Còn nếu cứ mãi đi theo một khuôn mẫu tẻ nhạt, khô khan thì khó mà có những cơ hội đột phá hay những cú “bẻ lái” bất ngờ trong đời.
Cũng giống như tầm nhìn của chúng ta khi theo đuổi một việc gì đó: Thường thì, ta chỉ nhìn thấy một cơ hội trước mắt — như bỏ việc, chuyển đến một quốc gia mới, hay thử một sở thích mới. Nhưng chúng ta không thể hình dung nổi những cơ hội khác sẽ xuất hiện sau quyết định ấy, bởi nó nằm ngoài tầm nhìn hiện tại của mình.
Ví dụ như tôi, khi bắt đầu làm việc online, tôi từng nghĩ mình chỉ có một lựa chọn: hoặc là thành công với công việc đó, hoặc là bị “nuốt chửng” trở lại với thế giới công sở 9-to-5. Nhưng theo thời gian, tôi đã gặp gỡ những con người, tìm thấy những cơ hội hợp tác làm ăn ở những nơi bất ngờ nhất – Thái Lan, Ukraine, Brazil. Tôi đã có những người bạn đến từ đủ ngành nghề, trong những tình huống ngẫu nhiên nhất, và nhờ những mối kết nối ấy, tôi tự tin rằng mình sẽ không bao giờ phải quay lại công việc bàn giấy nữa.
Và có lẽ, nếu tôi từng dấn thân vào bất kỳ cơ hội nào trong số đó, có thể chúng cũng sẽ chẳng đi đến đâu. Nhưng ít nhất, chúng sẽ mở ra trước mắt tôi vô vàn cánh cửa khác mà tôi không thể hình dung nổi vào lúc này. Thành công, suy cho cùng, chỉ là chuỗi dài những cú trượt ngã, những lần sửa hướng đầy gian nan. Điều mà người ta gọi là “may mắn” thực chất chỉ là hình ảnh của một người đã dám thất bại cả chục lần mà không sợ hãi.
Điều quan trọng là: Hãy cởi mở và dám ngẫu hứng.
Anh chàng mặc chiếc áo hoa sặc sỡ trông kỳ quặc kia, biết đâu lại chính là đối tác hoàn hảo cho ý tưởng kinh doanh mới của bạn. Buổi gặp mặt kết nối mà anh trai bạn lôi bạn đến dự, biết đâu lại mang về cho bạn vé ngồi hàng ghế đầu ở trận đấu bóng rổ siêu kinh điển. Hoặc gã từng bán cho bạn ít m. a t. ú y, biết đâu chính là người giới thiệu bạn gặp được người bạn đời của mình.
🌻 3. TỐI ĐA HÓA “LỢI NHUẬN TỪ MAY MẮN”
Gần đây, hai nhà nghiên cứu đã hoàn thành một công trình kéo dài chín năm, tìm hiểu về vai trò của may mắn trong sự thành công của những công ty hàng đầu thế giới. Họ tự hỏi: Liệu những đại gia như Bill Gates có thật sự nhận được nhiều cơ hội may mắn hơn hẳn phần còn lại? Liệu những công ty phần mềm thất bại trong khi Microsoft phất lên có phải là vì họ không may gặp phải hoàn cảnh trớ trêu, những biến cố ngoài tầm kiểm soát đã nhấn chìm họ?
Câu trả lời đầy bất ngờ: Không hề.
Thực tế, sau khi phân tích 230 “sự kiện may rủi” xảy ra ở hàng chục doanh nghiệp, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, những công ty siêu thành công không hề nhận được nhiều may mắn hơn các công ty thất bại — và ngược lại. Thứ tạo nên sự khác biệt là một yếu tố mà họ gọi là “lợi nhuận từ may mắn” (Return on Luck – ROL).
Tất cả các doanh nghiệp, dù lớn hay nhỏ, đều sẽ gặp cả may mắn lẫn rủi ro trong suốt hành trình phát triển của mình. Điều phân biệt những doanh nghiệp thành công vượt bậc với phần còn lại chính là cách họ tối đa hóa lợi ích từ may mắn và giảm thiểu tác hại từ xui rủi. Họ đạt được “lợi nhuận từ may mắn” cao.
Khi Bill Gates phát hiện ra cơ hội viết phần mềm cho chiếc máy tính Altair đời đầu, anh đã thức trắng nhiều đêm liền, bỏ học, làm việc không nghỉ để tận dụng cơ hội đó. Anh nhận ra đây là khoảnh khắc ngàn năm có một, và đã dồn toàn bộ tâm huyết, sức lực để nắm lấy nó. Đó chính là một ví dụ điển hình về ROL cao.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy, những công ty siêu thành công đều làm như vậy: họ biết cách nhận diện và tận dụng triệt để những cơ hội tình cờ. Dù những công ty khác cũng từng gặp hoàn cảnh tương tự, nhưng chỉ những công ty xuất sắc nhất mới biết chớp lấy thời cơ và biến nó thành bước ngoặt.
Không chỉ vậy, các công ty hàng đầu còn giỏi nhất trong việc giảm thiểu tổn thất từ vận rủi, thậm chí có khi còn biến xui xẻo thành sức mạnh và lợi thế cạnh tranh. Còn những công ty thất bại thì sao? Họ dễ dàng sụp đổ ngay khi sóng gió ập tới.
Thế đấy. May mắn có thể đến với bất kỳ ai. Nhưng biến nó thành đòn bẩy để tạo ra thành công mới là nghệ thuật.
🌻 4. HÃY SỐNG LẠC QUAN
Không phải tự dưng mà người ta hay ca tụng lạc quan là “thần dược” cho cuộc đời – lạc quan giúp ta khỏe mạnh hơn, hạnh phúc hơn, thành công hơn, dễ được mọi người yêu mến hơn, sống lâu hơn… Nói đơn giản, việc duy trì một thái độ tích cực và luôn mong đợi những điều tốt đẹp ở con người và thế giới xung quanh sẽ giúp bạn thực hiện được nguyên tắc quan trọng nhất đã nhắc đến trước đó: chẳng ai thích ở cạnh một kẻ tiêu cực, suốt ngày than thở cả.
Nhưng lạc quan không chỉ giúp bạn trở thành “nữ hoàng dạ hội” như bạn từng mơ ước đâu. Nó còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực hơn: lạc quan và việc đánh giá bản thân cao hơn thực tế sẽ giúp bạn dễ đạt được thành tích xuất sắc hơn. Thậm chí, chỉ cần tin rằng mình gặp may thôi cũng đủ để thay đổi đáng kể kết quả mà bạn đạt được. Thêm một điểm cộng nữa cho niềm tin tích cực!
Và đây không phải chuyện mơ hồ, hão huyền. Thực tế, năng lực của chúng ta thường sẽ vươn lên tới mức mà chính chúng ta kỳ vọng ở bản thân. Nếu bạn luôn mong đợi bản thân mình làm được nhiều hơn mức thực tế, nghiên cứu cho thấy bạn có khả năng tiến bộ nhanh hơn và đạt được những bước đột phá lớn hơn. Một chút “ảo tưởng lành mạnh” đôi khi lại chính là liều thuốc quý giá trên hành trình phát triển.
Còn về lạc quan và bi quan, hãy thử nghĩ thế này: Người lạc quan thường dễ rơi vào tình trạng “dương tính giả” — tức là tin rằng một điều gì đó tốt trong khi thực tế thì không hẳn. Trong khi đó, người bi quan lại hay dính “âm tính giả” — nghĩa là cho rằng một điều gì đó tệ khi thực ra nó rất tốt. Và nếu nhìn vào đó, sẽ thấy ngay điều gì lợi thế hơn: người lạc quan có thể đôi khi nhầm lẫn một “bãi phân” với vàng ròng, nhưng chắc chắn họ sẽ không bỏ lỡ một kho báu thực sự khi nó xuất hiện trước mặt. Người bi quan, ngược lại, sẽ dễ dàng phát hiện mọi “bãi phân” trên đường (và không quên phàn nàn về nó cho bạn nghe nữa), nhưng rồi họ cũng sẽ bỏ lỡ những cơ hội vàng thật sự — chỉ vì họ nghĩ đó cũng là phân nốt.
Thế nên, câu hỏi đặt ra là: bạn muốn trở thành người chuyên đi phát hiện phân, hay người biết nhận ra vàng?
Nguồn: How to Make Your Own Luck | Mark Manson
Leave a Reply