9 chiều – 7 khổ – 5 kỵ Trong việc dạy con

Đa số ai cũng từng nghe câu ca dao “Chiều chiều ra đứng ngõ sau. Ngó về quê mẹ ruột đau chín chiều.”. . .
“Vẳng nghe tiếng vịt kêu chiều. Bâng khuâng nhớ mẹ chín chiều ruột đau.”
Có bao giờ ta tự hỏi, vì sao nỗi đau nỗi nhớ lại được đo bằng “chín chiều ruột đau”, mà không phải ba, bốn hay tám chiều? Thật ra, “chín chiều” ấy không phải là 9 buổi chiều mà là 9 chiều hướng lo nghĩ cho con, 9 chữ cổ liệt kê công ơn nhọc nhằn mà cha mẹ dành cho con từ lúc tượng hình đến khi khôn lớn :
1. Sinh – mang nặng đẻ đau mà sinh ra ta.
2. Cúc – nâng đỡ, che chở hình hài bé bỏng.
3. Phủ – ấp ủ, trìu mến từng hơi thở non nớt.
4. Súc – cho bú mớm, nuôi dưỡng bằng giọt sữa ngọt ngào.
5. Trưởng – chăm nom từng ngày để ta lớn khôn.
6. Dục – dạy dỗ từng lời, uốn nắn từng bước.
7. Cố – dõi theo, trông nom khi ta vấp ngã.
8. Phục – thấu hiểu tính nết mà khuyên răn, sửa đổi.
9. Phúc – bảo vệ, che chở để ta yên lòng trưởng thành.
Chín chữ ân tình ấy, chất chứa bao hy sinh thầm lặng, chính là cội nguồn của nỗi đau “chín chiều ruột thắt” trong lời ca dao là nỗi nhớ mẹ, nhớ vòng tay tần tảo, giọt mồ hôi rơi xuống vì con, nhớ tiếng ru đêm trăng, nhớ cả bóng dáng gầy guộc tiễn con nơi ngõ vắng, nỗi nhớ mà chỉ khi đứa con ấy trưởng thành trở thành cha mẹ lo nghĩ cho con cái mới thấu hiểu
———
7 nỗi khổ cha mẹ nên để con đương đầu và học cách đón nhận, cứ để con nếm mùi mật ngọt, con sẽ không đủ mạnh mẽ và đủ khả năng đối mặt với những thử thách, chông gai ngoài xã hội.
Mỗi cha mẹ có cách giáo dục con cái riêng. Nếu cha mẹ chỉ mải mê yêu thương đùm bọc, chiều chuộng con quá mức, điều này sẽ khiến con mất đi những kỹ năng trong cuộc sống. Điều này chẳng khác nào cắt đi đôi cánh của con trẻ. Mầm non ươm trồng trong nhà kính sẽ chẳng thể nào trở thành cây đại thụ. Cha mẹ cứ để con nếm mãi mật ngọt, con sẽ không đủ mạnh mẽ, đủ khả năng đối mặt với những thử thách ngoài xã hội. Con sẽ mất đi những kỹ năng trong cuộc sống. Đến khi trưởng thành ra ngoài xã hội, con không biết làm sao để chống chọi với phong ba bão táp cuộc đời.
Nỗi khổ học hành
Cuộc đời sinh ra không có thứ gì là định mệnh an bài cả, tất cả đều là do bản thân nỗ lực. Bản thân xuất thân khốn khó đến đâu, chỉ cần chăm chỉ học hành, họ vẫn có thể thay đổi vận mệnh. Ông cha ta có câu “Cần cù bù thông minh”, một người dù có tiếp thu chậm đến đâu, chỉ cần người đó chăm chỉ học tập thì vẫn có thể trở thành người trí tuệ. Một người lười học và một người chăm chỉ học hành sẽ có tương lai khác nhau. Sướng trước khổ sau, nếu nửa đời đầu lười biếng thì nửa đời sau sẽ vất vả. Vì thế, cha mẹ nhất định phải để con trải qua nỗi khổ học hành từ nhỏ, tương lai con mới trẻ nên tươi sáng.
Nỗi khổ lao động
Lao động là vinh quang nhưng cũng vô cùng vất vả và mệt mỏi. Những người hăng say lao động, sẵn sàng đổ mồ hôi sẽ tạo nên những thành tựu xuất sắc, cuộc sống cũng trở nên tốt đẹp hơn. Người xưa có câu: “Càng không nỡ dùng con, thì con trẻ ngày càng trở nên vô dụng”. Cha mẹ nên khuyến khích con cái làm việc nhà, không chỉ là chia sẻ trách nhiệm gia đình mà còn hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng của lao đồng. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, những đứa trẻ yêu thích lao động khi lớn lên sẽ dễ tìm việc hơn, cuộc sống hạnh phúc và vui vẻ hơn. Yêu con là không nên nuông chiều bao bọc con quá mức. Hãy buông tay con ra, tập cho con thói quen tự lập; đây cũng là nguồn gốc giáo dục tốt nhất. Cha mẹ có tầm nhìn xa sẽ giáo dục con cái thông qua lao động.
Nỗi khổ từ việc bị phê bình, khiển trách
Nhiều cha mẹ vì quá thương con mà không nỡ phê bình con. Điều này khiến trẻ ngày trở nên ngang bướng, không hiểu chuyện. Cha mẹ sinh con trời sinh tính. Cha mẹ cần phải biết loại bỏ, uốn nắn những tính xấu của con. Cha mẹ không phê bình dạy dỗ con là đang dung túng nuông chiều con trẻ. Phê bình chắc chắn sẽ khiến trẻ buồn, nhưng vì thế mà chúng sẽ biết bản thân làm chưa tốt chỗ nào, sai ở đâu để còn sửa. Một nền giáo dục tốt là nền giáo dục đan xen giữa nghiêm khắc và khoan dung, giữa thưởng và phạt.
Nỗi khổ suy nghĩ
Khổng Tử có câu: “Học mà không suy nghĩ thì vô dụng, còn nghĩ mà không học thì cũng coi như bỏ đi”. Một số đứa trẻ cảm thấy việc học là đến lớp đúng giờ, làm bài tập đầy đủ, thành tích tốt sẽ vui vẻ, còn không tốt là do khả năng mình chưa tốt. Trên đời này, không đứa trẻ nào sinh ra đã dốt mà do chúng lười biếng mà thôi. Những đứa trẻ lười biếng sẽ không tích cực động não, không chịu suy nghĩ cách giải quyết, khiến bản thân rơi vào trạng thái tê liệt. Sau đó, trẻ sẽ trì hoãn, thụ động, chán học, thành tích giảm sút. Vì thế, cha mẹ cần dịu dàng và nghiêm khắc đúng lúc. Tôn trọng và đặt ra mục tiêu cho con, để con biết bản thân cần phải làm gì. Ngoài ra, phụ huynh cũng cần sát sao, quản thúc con để con hoàn thành mục tiêu.
Nỗi khổ nghèo đói
Nhiều cha mẹ điều kiện gia đình chỉ ở mức trung bình nhưng lại dành tất cả những điều tốt nhất cho con cái, khiến con không có khái niệm đồng tiền, quen muốn gì được nấy, tiêu xài hoang phí. Cũng có những bậc phụ huynh nuông chiều con vô điều kiện, lo cho con mọi thứ, khiến con trở nên lười biếng và ỷ lại. Cha mẹ nên để con trải qua nghèo đói, khổ cực, chúng mới hiểu được cuộc sống ngoài kia khó khăn thế nào, biết cách nỗ lực, tự giác hơn. Không nên để trẻ thỏa mãn về vật chất, hãy rèn cho trẻ tính tự lập, mạnh mẽ ngay từ nhỏ.
Nỗi khổ khi cố gắng kiên trì
Khi trưởng thành, nhiều người sẽ hối tiếc một số chuyện trong quá khứ, hối tiếc khi bản thân không học một thứ gì đó để hiện tại trở nên mờ nhạt, hối tiếc vì bản thân đã không chăm chỉ học hành, để giờ phải vất vả ngược xuôi. Vì thế, cha mẹ hãy để con trải qua những đắng cay của kiên trì, bền bỉ. Theo đó, cha mẹ để trẻ trải nghiệm cảm giác tự chạy đua với chính mình, học được cách kiên trì đến cùng để trở thành người chiến thắng. Dạy con biết kiên trì là dạy con đam mê với mọi thứ, có mục tiêu, tầm nhìn, luôn sẵn sàng dù khó khăn hay thất bại. Hạnh phúc thực sự trong cuộc sống là thành quả đánh đổi từ sự kiên trì bền bỉ.
Nỗi khổ thất bại
Trong cuộc sống không phải điều gì cũng như ta mong muốn. Cha mẹ kém hiểu biết chỉ biết trách móc khi con làm sai, không đúng ý mình. Những cha mẹ thông thái sẽ nói cho con biết làm thế nào để thành công, dạy con cách đối mặt với thất bại. Trên giai đoạn trưởng thành sẽ có những đoạn đường trắc trở, gập ghềnh. Cha mẹ nên dạy con học cách chấp nhận thất bại, đó là liều thuốc tốt nhất giúp con trưởng thành. Những lần thất bại sẽ mài giũa con trở nên mạnh mẽ, kiên cường hơn. Từ đó, con sẽ phát huy được thế mạnh và tài năng của bản thân. Cuộc sống vốn dĩ rất dài, nếu bây giờ không chịu khổ, thì tương lai nhất định sẽ khổ. Cha mẹ nếu thương con, hãy buông tay ra để chúng trưởng thành.
———-
Vẫn biết giáo dục con cái là chuyện cả đời, nhưng 10 năm đầu vẫn là quan trọng nhất. Dạy con không thể cứ lặp đi lặp lại như một phép tính hay lập trình định sẵn. Thậm chí, nhiều cha mẹ còn mắc phải sai lầm không đáng có. Dù là dạy dỗ con trai hay con gái, cha mẹ tuyệt đối tránh phạm phải 5 điều kỵ dưới đây.
Nuông chiều con
Có nhiều đứa trẻ đã quen với cuộc sống được bố mẹ nuông chiều, cung phụng quá mức mà không phải động tay động chân vào việc gì. Đến khi bố mẹ già cả, qua đời, chúng bỗng trở nên trơ trọi, hụt hẫng, không có kỹ năng để tiếp tục sống. Cuối cùng, chúng sẽ bị xã hội đào thải vì không đủ năng lực sinh tồn.
Vì thế, thay vì nuông chiều con, cha mẹ nên dạy cho con cách sống tự lập để sau này con có thể trưởng thành ngoài xã hội.
La mắng chửi con
Đừng nghĩ trẻ còn nhỏ không biết gì mà có thể thoải mái la mắng. Dần dần, điều này sẽ làm con mất đi lòng tự trọng, thậm chí tìm đến những biện pháp tiêu cực để giải quyết vấn đề. Đặc biệt khi con đang tuổi mới lớn, có quá nhiều xáo trộn tâm lý càng không nên la mắng, nặng lời với con. Việc mắng mỏ trẻ một cách ngẫu nhiên, giữa chốn đông người sẽ khiến trẻ bị tổn thương, ảnh hưởng lớn đến lòng tự trọng của chúng. Thực tế, trong quá trình nuôi dạy, giáo dục con không tránh khỏi những lúc cha mẹ nổi nóng. Tuy nhiên, không nên tùy tiện đánh đập, la mắng con. Giáo dục con phải bình tĩnh, kiên nhẫn, tôn trọng con, nương theo độ tuổi và phản ứng của con để có cách giải quyết phù hợp.
Thiên vị con
Với gia đình có hai ba đứa con, cha mẹ không nên thiên vị. Nếu thiên vị con chẳng khác nào đang đưa gia đình xuống vực thẳm. Điển hình như câu chuyện đã trôi qua nhiều năm nhưng mỗi lần nhớ lại vẫn khiến nhiều người lạnh gáy. Cụ thể, gia đình anh Tín có 2 con trai, con trai lớn 7 tuổi và con trai nhỏ 4 tuổi. Anh Tín chỉ mải mê chăm sóc con trai nhỏ, luôn miệng khoe khoang, khen ngợi cậu bé với mọi người. Con trai lớn anh không thèm để mắt và quan tâm. Theo thời gian, cậu con trai lớn dần suy nghĩ lệch lạc. Cho đến một ngày, người con trai nhỏ bỗng nhiên biến mất. Không ai biết chuyện gì xảy ra cho đến khi cậu con trai 7 tuổi thú nhận đã đưa em trai ra mé sông và xô ngã. Đây chính là hậu quả của việc cha mẹ thiên vị.
Ngoài tình trạng này, nhiều gia đình còn thích con trai hơn con gái hoặc chiều con gái hơn con trai. Sống trong gia đình như vậy sẽ khiến con gái bị tổn thương. Dần dần, con sẽ có những suy nghĩ và hành động tiêu cực.
Dọa nạt con
Nhiều bậc cha mẹ thường dọa con rằng “Không làm xong bài tập thì không được ăn cơm”, “Thi cử không tốt mẹ đánh gãy chân”… Những lời dọa nạt thế này có thể cha mẹ chỉ vô tình nói ra mà thôi, không ác ý gì. Tuy nhiên, chúng lại ảnh hưởng xấu đến thể chất và tâm hồn của trẻ. Cha mẹ càng thể hiện quyền lực bao nhiêu, sau này con cái càng khổ bấy nhiêu. Thường những đứa trẻ lớn lên trong gia đình như thế sẽ không có khả năng suy nghĩ độc lập. Chúng chỉ biết tiếp thu thụ động ý kiến người khác; cả đời chỉ giấu chính kiến, suy nghĩ của mình không biết bày tỏ cùng ai, dễ bị sai khiến và lợi dụng bắt nạt.
Đay nghiến con
Đay nghiến chính là phương pháp giáo dục cấp thấp nhất. Nhiều cha mẹ cứ nhắc đi nhắc lại những sai lầm trong quá khứ của con một cách hằn học, tức giận sẽ khiến con ấn tượng sâu sắc hơn về lỗi lầm của mình. Trẻ sẽ cảm thấy bản thân không bao giờ có thể ngẩng cao đầu trước mặt cha mẹ. Giáo dục con cái cần phải kiên nhẫn, khéo léo và tinh tế. Cha mẹ thông thái sẽ biết cách sử dụng lời nói và hành động của mình. Dù con cái do cha mẹ sinh ra, nhưng họ không được phép giáo dục con trẻ theo sở thích thõa mãn cái tôi trút giận tính cao ngạo của mình. Chỉ khi nắm vững được phương pháp, các bậc phụ huynh mới có thể giúp con nên người, lớn lên khỏe mạnh và hạnh phúc.
Tổng hợp