bình yên

Con người thường nghĩ rằng mình đau khổ vì những biến cố bất ngờ – mất việc, chia tay, bệnh tật, áp lực tài chính, gia đình rạn nứt… Nhưng nếu quan sát kỹ hơn, ta sẽ thấy: nỗi đau sâu nhất không đến từ sự việc, mà đến từ một kỳ vọng ngầm rằng những điều đó lẽ ra không nên xảy ra. Ta tưởng rằng, nếu sống tử tế, làm việc chăm chỉ, yêu thương đúng cách… thì cuộc đời phải đối đãi với mình ổn thỏa. Và rồi khi mọi thứ đổ vỡ, ta cảm thấy bị phản bội.
Thật ra, vấn đề không nằm ở việc thế giới quá hỗn loạn. Vấn đề nằm ở mô hình mà ta mang theo trong đầu – mô hình cho rằng cuộc sống nên ổn định, và nếu có xáo trộn thì đó là lỗi. Mô hình ấy được bồi đắp từ sách vở, trường lớp, những lời khuyên phổ biến kiểu “hãy chọn công việc ổn định”, “lập gia đình ổn định”, “tìm sự bình yên nội tâm”… Thế nhưng, chính cái mô hình ấy lại khiến ta hoảng loạn mỗi khi cuộc đời vận hành đúng như bản chất thật của nó – luôn thay đổi, luôn bất ổn, và không tuân theo mong muốn cá nhân của bất kỳ ai.
Ray Dalio từng chỉ ra rằng những hệ thống vận hành bền vững là những hệ thống được thiết kế để thích nghi với biến động, chứ không phải để tránh né nó. Cuộc sống cũng vậy. Thay vì đòi hỏi cuộc đời phải đứng yên để mình được an toàn, điều khôn ngoan hơn là rèn luyện khả năng điều chỉnh – từ tư duy, cảm xúc đến cách hành xử – mỗi khi hoàn cảnh đổi thay.
Bạn sẽ nhận ra, sự mệt mỏi không đến từ công việc quá tải, mà đến từ việc bạn kỳ vọng mình sẽ luôn làm chủ được mọi thứ. Sự thất vọng không đến từ người khác thay đổi, mà từ việc bạn tin rằng họ sẽ mãi mãi như lúc ban đầu. Sự sụp đổ không đến từ một lần va vấp, mà từ cảm giác “mọi chuyện không nên như thế này”.
Chính vì mang theo kỳ vọng sai, ta không chỉ chịu tổn thương từ hiện thực, mà còn cảm thấy bị phản bội bởi thế giới. Nhưng thế giới chưa từng hứa sẽ ổn định. Từ khí hậu, kinh tế, chính trị, đến tâm trạng con người – tất cả đều tuân theo một quy luật duy nhất: thay đổi là điều không thể tránh khỏi.
Thay vì mong cầu “bình yên” như một trạng thái không biến động, hãy hiểu rằng bình yên thực sự là khả năng đứng vững giữa những biến động không ngừng. Nó không đến từ việc kiểm soát hoàn cảnh bên ngoài, mà đến từ việc điều tiết hệ điều hành bên trong. Và hệ điều hành ấy cần được viết lại, bắt đầu từ một sự thật đơn giản: không có gì là mãi mãi, không có ai là bất biến, và không có hành trình nào trôi qua mà không thay đổi người bước đi.
Chúng ta không thể làm cho cuộc sống ổn định hơn. Nhưng ta có thể làm cho chính mình trở nên linh hoạt, bền bỉ và sâu sắc hơn – đủ để sống trọn vẹn, ngay cả khi mọi thứ xung quanh không còn như trước. Khi bạn buông bỏ kỳ vọng về một đời sống “ổn định lý tưởng”, bạn không yếu đuối hơn – mà thực ra, bạn vừa bước thêm một nấc trong quá trình trưởng thành.
Ổn định không phải là trạng thái để đạt tới – mà là năng lực để giữ vững mình trong mọi trạng thái.